دکتر اصغر نیک پور – دکتری تغذیه و رژیم درمانی و متابولیسم ورزشی

آشنایی با آنژیوگرافی

آنژیوگرافی روشی بسیار دقیق برای بررسی رگ ‌های کرونری قلب است. این روش بر خلاف اکوکاردیوگرافی و نوار قلب که در مطب قابل انجام است، حتما باید در بیمارستان و در بخش قلب با امکانات خاص انجام شود. از طرفی این روش با زحمت مختصری برای بیمار همراه است.

برای انجام آنژیوگرافی در محل کشاله ران یک سوراخ کوچک ایجاد می ‌شود، سپس کاتتر که لوله‌ ای بلند، باریک و توخالی است را به داخل رگ رانده و از آن جا به داخل قلب و رگ‌ های کرونر می فرستند. پس از این ‌که نوک کاتتر به داخل رگ کرونری فرستاده شد ماده ‌ای حاوی یُد که ماده حاجب نامیده می ‌شود تزریق می ‌شود و تصویر رگ‌ ها نمایان می ‌شود.
نقطه قوت این روش ایجاد تصویر مستقیم از رگ ‌های قلب و تعیین درصد تنگی آن ها به طور نسبتا دقیق است.

حُسن دوم این روش این است که در صورت وجود تنگی شدید رگ‌ های کرونری در همان زمان می توان درمان، شامل بالن زدن یا استنت ‌گذاری، را انجام داد.
معمولا قبل از هر گونه عمل باز یا بسته روی رگ ‌های کرونری ابتدا باید با آنژیوگرافی آناتومی رگ‌ ها و محل دقیق تنگی را مشخص کرد.
کاربرد دیگر آنژیوگرافی در بیمارانی است که مشکوک به تنگی رگ‌ های کرونری هستند، ولی نتایج تست ورزش، اکوکاردیوگرافی، نوار قلب و دیگر تست ‌ها، تشخیص قانع‌ کننده‌ ای را مطرح نکرده است.
تزریق موادی که دارای ایزوتوپ‌ های ناپایدار هستند و اشعه گاما ساطع می ‌کنند یکی از راه‌ های تصویربرداری از قلب است.

گرفتگی رگ

از این روش می ‌توان برای بررسی تنگی رگ ‌های کرونری و یافتن مناطقی از قلب که تحت استرس، دچار کمبود خون و اکسیژن می ‌شوند، استفاده کرد.
بعد از تزریق موادی مثل تالیوم یا تکنزیوم ابتدا در حال استراحت تصویر قلب بیمار به وسیله دوربین گاما مشخص می ‌شود، سپس بیمار ورزش می ‌کند و با حداکثر فعالیت ورزشی جریان خون قلب تا ۵ برابر افزوده می ‌شود، در این حال اگر یک یا چند ‌شاخه از رگ ‌های کرونر دچار تنگی باشد به آن قسمت‌ های قلب به اندازه بقیه جاها خون نمی‌ رسد و تصویر آن قسمت ‌ها کم رنگ ‌تر خواهد بود، به این ترتیب تنگی رگ ‌های قلبی مشخص خواهد شد.
در سال ‌های اخیر روش ‌های نوینی از جمله سی ‌تی اسکن سه ‌بعدی و آنژیوگرافی به واسطه ام ‌آر ‌آی ابداع شده است. در این روش‌ ها بعد از تصویربرداری از قلب با استفاده از نرم‌افزارهای رایانه ‌ای همه اجزای قلب به جز رگ‌ ها را در تصویر حذف می ‌کنند و بدین ترتیب تصویری روشن و سه‌ بعدی از رگ‌ های کرونری ارائه می ‌دهند.
حُسن این روش‌ ها سهولت انجام برای بیمار است، ولی در هیچ یک از آن ها نمی ‌توان همزمان عملیات درمانی را انجام داد.

 

 

بعد از آنژیوگرافی چه بخوریم؟

تغذیه بعد از آنژیوگرافی شامل میوه های مختلف و سبزیجات سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی است. فیبر و مواد مغذی موجود در غذاهای گیاهی به کنترل فشار خون و افزایش وزن کمک میکنند. غلات خرد نشده که در بلغور گندم، بلغور جو دو سر، برنج قهوه ای، گندم کامل و ذرت یافت میشود، به کنترل میزان کلسترول کمک میکنند.

ماهی سالامون، قزل آلا و شاه ماهی سرشار از امگا۳ هستند و با کاهش ابتلا به بیماری های قلبی در ارتباط می باشند. حبوبات، آجیل، آووکادو و زیتون یک منبع برای رژیم غذایی سالم قلبی در چربی غیراشباع منفرد هستند.

غذای مناسب بعد از آنژیوگرافی

غذاهای مناسب بعد از آنژیوگرافی داشتن رژیم غذایی مایعات شفاف برای بیمار است. ممکن است این رژیم غذایی تنها برای چند ساعت پس از این فرایند باشد تا بدن استراحت کند. مواد خوراکی که در رژیم مایعات شفاف مجاز هستند شامل آب، چای و قهوه کم رنگ، قطعات یخ بدون تکه های میوه ای و سوپ رقیق می باشد. به محض اینکه پزشک احساس کند زمان مناسب فرا رسیده است، رژیم غذایی فرد را ارتقا خواهد داد.

در صورتی که فرد هنوز علائم منفی بیهوشی مانند حالت تهوع یا استفراغ را تجربه می کند، ممکن است پزشک یک رژیم غذایی مایعات کامل برای او تجویز کند تا ناراحتی گوارشی او را کاهش دهد. این رژیم غذایی علاوه بر تمامی موارد مجاز در رژیم غذایی مایعات شفاف شامل غذا های نیمه مایع مانند پودینگ، ماست، شیر، خامه گندم و سوپ های خامه ای نیز می شود.

با اینکه این مورد اغلب قدمی مناسب در تغییر رژیم غذایی پس از جراحی می باشد اما ممکن است در صورت کوتاه بودن مدت بستری فرد در بیمارستان، پزشک تصمیم بر چشم پوشی از مایعات کامل داشته و به طور مستقیم رژیم غذایی معمول را برای بیمار تجویز کند.

 

 

رژیم غذایی کم چرب

جهت محافظت از قلب و شریان ها در برابر ابتلا به مشکلات بیشتر، داشتن یک رژیم غذایی دارای مقادیر کم از چربی، چربی اشباع و کلسترول توصیه می شود. فرد باید این رژیم غذایی را به صورت یک تغییر دائمی در سبک زندگی خود ایجاد کند.

در حالی که مقداری چربی در رژیم غذایی روزانه مورد نیاز است اما باید سعی شود مقدار چربی کل و چربی اشباع به ترتیب کمتر از ۳۰ و ۷ درصد کالری های روزانه را تشکیل دهند. باید از گزینه های غذایی کم چرب مانند گوشت بدون چربی و لبنیات کم چرب استفاده کرد.

 

رژیم غذایی کم سدیم

علاوه بر داشتن رژیم غذایی کم چربی، امکان دارد پزشک یک رژیم غذایی کم سدیم را نیز تجویز کند. دلیل این مورد این است که سدیم سبب احتباس مایعات و تجمع آن ها در اطراف قلب می شود که این وضعیت نارسایی قلبی را به وجود می آورد.

فرد باید جهت محافظت از قلب خود روزانه تنها ۱۵۰۰ تا ۲۳۰۰ میلی گرم سدیم مصرف کند. سدیم در بسیاری از مواد غذایی فرآوری و بسته بندی شده وجود دارد. باید با پختن مواد غذایی تازه، مصرف سدیم را محدود ساخت. همواره باید به مقدار سدیم بر روی برچسب های غذایی توجه کرد. در صورتی که آن ماده غذایی ۵ درصد یا کمتر از مقدار مجاز روزانه سدیم داشته باشد، یک ماده غذایی کم سدیم است.

غذاها را با گیاهان، فلفل و لیمو مزه دار کنید و از مصرف غذاهای فرآوری شده و بسته بندی که مقدار زیادی نمک دارند خودداری کنید. سوپ و آب گوشت های کم نمک را انتخاب کنید.

غذاهای کم کالری

رژیم غذایی سالم برای قلب شامل غذاهای کم کالری است. چاقی میتواند منجربه دیابت و فشار خون بالا شود، چیزی که میتواند باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری شریان کروناری قلبی شود. حفظ مقدار مناسب کالری جز مهمی از رژیم سالم قلبی است.

مصرف کالری بیش از مقداری که در روز سوخته میشود میتواند حفظ BMI مناسب بدن را به خطر بیاندازد. با پزشک یا متخصص تغذیه خود برای کمک به مشخص کردن مقدار کالری مورد نیاز روزانه، براساس فعالیت هایتان صحبت کنید.

کلسترول و چربی های اشباع

انجمن بین المللی قلب، خون و ریه توصیه میکند که بیشتر از روزی ۳۰۰ میلی گرم کلسترول مصرف نشود. خواندن برچسب مواد غذایی به مشخص کرن مقدار کلسترول مصرفی در وعده غذایی کمک میکند. چربی اشباع میتواند منجربه افزایش وزن، افزایش مقدار کلسترول شود و منجربه تصلب شرایین گردد.

منایع چربی که باید بعد از استنت گذاری قلبی پرهیز شوند شامل گوشت گاو، گوشت خوک، بیکن و کره هستند. همچنین چربی های اشباع در پوست مرغ و لبنیاتی مانند خامه، کره و پنیر وجود دارند. انجمن قلب امریکا توصیه میکند که بیش از ۷ درصد کالری مصرفی روزانه از چربی های اشباع دریافت نشوند.

محدود کردن چربی های ترانس

چربی های ترانس در غذاهای سرخ شده، غذاهای پخته شده، کوکی ها، پنیر پیتزا و چوب مارگارین وجود دارند و اثر آن ها در افزایش کلسترول LDL شناخته شده است. این ها برای بهبود قوام و مزه غذا و افزایش عمر ماده غذایی به آن ها اضافه میشوند. همچنین ممکن است چربی های اشباع روی برچسب غذا به عنوان “روغن هیدروژنه شده” درج شده باشند. انجمن قلب امریکا توصیه میکند که فقط یک درصد کالری روزانه از چربی های اشباع بدست آید.

روغن های سالم قلبی

به جای کره و روغن ها از چربی های سالم قلبی استفاده کنید. روغن کتان، زیتون، کنجد و روغن دانه گندم میوانند برای چاشنی استفاده شوند. روغن زیتون رقیق، روغن کلزا و بادام زمینی میتوانند برای سرخ کردن استفاده شوند زیرا درجه تبخیر بالایی دارند.

روغن سویا میتواند در سس ها و غذاهای سرخ کردنی و غذاهایی که در درجه پایین پخته میشوند استفاده شود. روغن کلزا میتواند به جای کره و مارگارین استفاده شود زیرا درجه تبخیر بالایی دارد و آن را به یک روغن همه کاره تبدیل میکند.

رژیم غذایی بعد از بالن زدن قلب